Śpiączka jest jednym z najniezwyklejszych stanów w jaki popaść może ludzkie ciało. Nie do końca objaśniony fenomen, przypadłość, która wciąż kryje w sobie moc medycznych sekretów. Niby sen, który nie do końca jest snem. Istnienie w nieistnieniu. Przerażająca ciemność, w której nie ma nic, a może jest wszystko. Uśpiona świadomość, zatracona przytomność, odcięcie od rzeczywistości. Koma. Ci, którzy budzą się ze snu, po miesiącach, czasami wielu latach, nie wiedzą dokładnie gdzie byli, dokąd uciekł im ten utracony czas. To jedna z tych największych tajemnic. Zagadka cielesności, mózgowych fal, które wyprowadzają człowieka poza ciało, gdzieś, gdzie nawet pamięć nie ma dostępu.
Kategoria: Weekend ze Stephenem Kingiem
Powieści i opowiadania mistrza horroru
Bezsenne Środy: „Rok Wilkołaka” Stephen King
Ałuuu! Chciałoby się aż zawyć, chciałoby się usłyszeć zew i popędzić w krwiożerczym pędzie próbując złapać świszczący w uszach wiatr, niosący tysiące zapachów. Chciałoby się w łapach poczuć w łapach siłę i wierzyć, że zdoła się dogonić wielką tarczę księżyca. Chciałoby się zobaczyć noc, tak, wydrzeć tajemnice ciemności i biec, biec przed siebie, tam, gdzie diabeł mówi dobranoc. Ach, wilkiem być… Wilkołakiem być. Wargiem, lykantropem czy lykanem, bo noszą różne imiona. Czytaj dalej
„Przebudzenie” Stephen King
“Darkness there, and nothing more.”
Raven, Edgar Allan Poe
“It would mean that all these terrible things – these horrors – were meant to happen. If that is so, then there is no such thing as light, and our belief in it is a foolish illusion. If that is so, we live in darkness like animals in a burrow, or ants deep in their hill.
And not alone.”Revival, Stephen King
Co dzieje się z człowiekiem, gdy umiera? Dokąd zmierza dusza, gdy opuszcza ciało? Czy po śmierci istnieje jeszcze jakaś inna forma egzystencji? Niebo? Piekło? Jakaś mityczna kraina, cel sam w sobie? A jeśli jedynie pustka planet, wielki ból, jak śpiewał Muniek, gdzie życie to jedynie przypadek i nie kieruje nim jakikolwiek wyższy cel? Co, jeśli wszystkie religie świata to jedynie ułuda, iluzja, którą ze strachu tworzymy sobie, by łatwiej było nam odejść? Ostatnia nadzieja, brzytwa, której chwyta się tonący? Dziesiątki podobnych pytań, dziesiątki wątpliwości i niezbite poczucie, że gdzieś tam jest ktoś, coś, ktokolwiek, kto sprawi, że, gdy zgasną światła, opadnie kurtyna i zostaniemy sami ze sobą, to jednak pojawi się ręka, która nas poprowadzi. Życie na ziemi, życie doczesne jest wtedy o wiele łatwiejsze, troski i zmartwienia dnia codziennego nie są już tak okrutne, gdy gdzieś tam istnieje obietnica lepszego świata po śmierci. Oby to była prawda, oby nie okazało się, że jedynie wielki wszechświat i coś, co czai się w odwiecznej ciemności.
Po ostatnich latach ukrywania strachu pod skrawkami opowieści z pogranicza grozy i kryminałów, historii o ufo i podróżach w czasie, Stephen King wraz z „Przebudzeniem” („Revival”) powraca w wielkim stylu, przypominając, że to jemu należy się wciąż korona i królestwo horroru. Wzorem najlepszych z najlepszych, mistrzów gatunku, którym dedykuje swoją najnowszą powieść, idzie dalej niż kiedykolwiek i ożywia demony spoza czasu i przestrzeni. To już nie są duchy lasu, zasnęły zjawy i wampiry, ukryli się mieszkańcy obcych planet – nadszedł czas panowania prawdziwego TERRORU. Sprzed eonów czasu, zza zwielokrotnionych wymiarów, z krain niezrozumiałej geometrii i kątów nieuchwytnych dla oka. King, dojrzały jak nigdy do tej pory, pewny i bogaty w lata doświadczenia kreuje historię, która nieuchronnie zmierzając do końca próbuje odpowiedzieć na najbardziej fundamentalne pytanie: co odnajdziemy pod drugiej stronie, za kotarą śmierci?
Ścieżki Jaimego Mortona i wielebnego Charlesa Jacobsa przecinają się systematycznie od 1962 roku, gdy po raz pierwszy cień pastora padł na małego chłopca, bawiącego się żołnierzykami. Ten cień pozostanie już z Jaimem na zawsze. Cień, który niesie za sobą obalenie dogmatów kościoła, okrutny nałóg, śmierć bliskich mu osób. Przez wszystkie lata Jacobs powraca, od czasu do czasu wyłania się z mrocznych zakamarków życia i na nowo nawiedza życie Jaimego. Kiedyś, dawno temu pastor rzucił wyzwanie Bogu i swoim wiernym. Po śmierci żony i syna w makabrycznym wypadku postanawia resztę życia poświęcić swojej jedynej, największej pasji, obsesji – zgłębianiu tajemnic elektryczności. Jacobs wierzy w istnienie iskry życia, która przepływa przez wszystkie żywe organizmy, a którą przywrócić można nawet, gdy wydaje się, że już zgasła. Prowadząc w sekrecie swoje eksperymenty, naraża życie dziesiątek ludzi przez lata, dokonując tytułowych przebudzeń, czyli uzdrowień, gdy energią elektryczną pokonuje nawet śmiertelne choroby. Tym samym wydziera moc temu, co dawniej nazywał Bogiem. Szlaki Jaimego i wielebnego mają przeciąć się raz jeszcze, gdy przychodzi czas na ostatnią, największą próbę.
„Przebudzenie” nie jest horrorem w typowym tego słowa znaczeniu. Akcja dojrzewa, ze strony na stronę, powoli i bez pośpiechu. Bo tak naprawdę, to nie ma się dokąd spieszyć. Każdy element, nawet ten najpowszedniejszy, najzwyklejszy, idealnie wpasowuje się w układankę, tworząc pełną, okrutną wizję końca człowieka. Kto zna bądź pamięta twory umysłu H.P. Lovecrafta, ten poczuje zew, przypomni ukryty wewnątrz niepojętych wizji strach i zrozumie płynące z powieści przesłanie. Tak jak u największych twórców weird fiction, King oscyluje między tym co realne a tym co na granicy obłędu, niepojęte i niezrozumiałe. To, co Obce i Inne staje się częścią codzienności bohaterów, podważając ich wiarę, jak i negując zasady wszechświata, na jakich opierali się do tej pory. To horror, który odbiera nadzieję. Odrzuca wiarę. Mąci umysły. To wrzask spoza eonów czasu, któremu należy się poddać, a który zabija od środka, bo kwestionuje nawet podstawy, jak same życie i śmierć.
Historia wielebnego Jacobsa i Jaimego to także, po części odniesienie do dziejów Wiktora Frankensteina i jego Potwora z powieści Mary Shelley. Tak samo jak szalony doktor, tak i wielebny niejako kształtuje i kreuje umysł Jaimego, by zostawić go samemu sobie. Negując dogmaty wiary naznacza go już na zawsze, w jakiś sposób upodabnia do siebie, jednak wyłącznie w tych aspektach, które uważa za koniecznie w swoich przyszłych eksperymentach. Koleje losu zarówno jednego, jak drugiego bohatera ukazują możliwe ścieżki, które człowiek obrać może w poszukiwaniu prawdy, dociekaniu i poświęcaniu wszystkiego, by wyjaśnić zagadki uniwersum. Można wziąć wszystko na wiarę, zaufać „wyższej sile” i nie zanurzać się w bezkresy wszechświata. A można zadawać trudne pytania i nie poddawać się, nawet wtedy, gdy odpowiada jedynie cisza. Jednak istnieją tajemnice, których lepiej nie odkrywać. Lepiej nie nurkować w odwieczne ciemności, bo wcale niekoniecznie to, co tam odnajdziemy musi odpowiadać temu, czego się spodziewaliśmy. Może być gorzej. O wiele potworniej. A potworność niezbyt dobrze robi ludzkiej świadomości. Lepiej nie wiedzieć, co czeka za ciemną kopułą z gwiazd, które niby czuwają nad naszymi głowami.
„Przebudzenie” Stephena Kinga to jego najmocniejsza i najlepsza powieść od lat. Król Horroru odzyskał głos i jest to głos, od którego nie sposób odwrócić uwagi. Poczucie odosobnienia, drepczącego krok w krok terroru nie opuszcza czytelnika już od pierwszych stron powieści. Czekamy na załamanie, na kryzys, na błyskawicę, która ożywi to, co przyczaiło się wokół bohaterów. To oczekiwanie stanowi podstawę atmosfery niesamowistości, jaką stworzył King. Los, przeznaczenie, opatrzność – to wszystko staje po stronie światła, by zmierzyć się z czernią czarniejszą niż wszystko do tej pory. Są tu wątki autobiograficzne, są nawiązania do innych powieści pisarza, są wątki, o które zahaczył już kiedyś, gdy jeszcze „bawił” się strachami z szafy. Teraz zabawa się skończyła. King wyciągnął rękę ku prawdzie i jak dawni mistrzowie zmierza w kierunku najtrudniejszych pytań o sekrety samego wszechświata.
O.
„Rose Madder” Stephen King
„Chodź tutaj, musimy porozmawiać w cztery oczy.”
„ My name is Luka
I live on the second floor
I live upstairs from you
Yes, I think you’ve seen me beforeIf you hear something late at night
Some kind of trouble, some kind of fight
Just don’t ask me what it was…”
Przemoc w małżeństwie, przemoc wobec kobiet i przemoc w rodzinie to codzienny dramat milionów ludzi. Nie ma nawet sensu podawać konkretnych statystyk, bo wystarczy uważnie rozejrzeć się wokół, usłyszeć krzyki za ścianą, rozpaczliwe wołanie o pomoc, by przekonać się o rozległości problemu. Skłonność do przemocy bywa dziedziczna, bywa wrodzona, ale także nabyta. Bo kiedy ktoś znęca się latami nad drugim człowiekiem, szczególnie nad dzieckiem, systematycznie psychicznie i fizycznie torturuje go, molestuje, gwałci, doprowadzając na skraj obłędu, to istnieje zawsze spora szansa, że to dziecko, będzie miało spore trudności ze stworzeniem normalnych więzi. O ile nie poradzi sobie z traumą, o ile w jakiś sposób nie uwolni się od przeszłości. Pozostaną blizny, tak fizyczne, jak psychiczne, pozostanie lęk, a na jego zaufanie będzie trzeba sobie zapracować. Strach już na zawsze zagnieździ się w takiej osobie, nawet jeśli głęboko ukryty i złagodzony nowo zdobytym szczęściem.
O przebudzeniu z koszmaru i ucieczce z małżeńskiego piekła opowiada brutalny thriller Stephena Kinga, zatytułowany „Rose Madder” z 1995 roku. King niejednokrotnie już poruszał temat przemocy domowej w swoich książkach, a wielu z jego bohaterów, tak pierwszoplanowych, jak i pobocznych, było ofiarami psychopatycznych członków swoich rodzin. Pijani ojcowie, oszalałe matki, opętani mężowie… cały kalejdoskop makabrycznych emocji, okrucieństwa, cierpienia i bólu. Nigdy niewypowiedziane słowa, tłumione krzyki i niemoc, brak zrozumienia motywacji kogoś, kto zamiast kochać i wspierać, niszczy i krzywdzi. W „Rose Madder” ten temat powraca w zdwojonym natężeniu. Relacja kat-ofiara przedstawiona jest w dużym powiększeniu, a przemoc potrojona, tak by przeniknąć do czytelnika, zwrócić uwagę na ogrom problemu, pokazać, że to, co może wydawać się tak oddalone, istnieje bliżej niż nam się wydaje.
Powieść rozpoczyna się gigantycznym kopem, szokiem, który aż wcina w fotel. Poznajemy Rosie Daniels. Jest rok 1985. Młoda kobieta siedzi w kącie, z trudem łapie oddech i właśnie traci swoje dziecko. Dosłownie, na naszych oczach, w rwących skurczach, w metalicznym zapachu krwi. Wypływa z niej, na podłogę, jej upragniona córeczka. Wystarczyło kilka idealnie wymierzonych ciosów w brzuch. W końcu, parafrazując nieco: „Jak nie to, to będziesz miała inne dziecko”. To jej „ukochany” mąż Norman. Potwór w ludzkiej skórze. Demon, który zniszczył jej życie. Rosie nie ma gdzie szukać pomocy. W ich miasteczku Norman jest bohaterem. Policjantem, który rozbił narkotykowy gang i ujął niejednego sprawcę. A takich się chroni. Nawet jeśli po godzinach maltretują żonę, a poza domem na przykład zabijają innych ludzi, najpierw torturując w bestialski sposób. Rosie przeżyła już niejedno. Utrata dziecka, połamane żebra, przebite płuco, złamany nos, uszkodzone nerki od ciągłych ciosów… Żyje w koszmarze. W bańce okrucieństwa. W królestwie Normana. Ale pewnego dnia Rosie wybudzi się z tego koszmaru i ucieknie. Wystarczy jedna kropla krwi na śnieżnobiałej pościeli.
To wybudzenie będzie niczym powolne dochodzenie do siebie ze śpiączki. Nie nastąpi za jednym zamachem. Potrzeba będzie całych tygodni i mnóstwo szczęścia, by w końcu Rosie w pełni sobie uświadomiła kim tak naprawdę był jej mąż, co jej zrobił i jak bardzo zaważyło to na jej życiu. Ona ciągle czuje się winna, nawet gdy jej nowo poznane przyjaciółki z domu dla kobiet maltretowanych, wyjaśnią jej, że nie jest jedyna i to nie ona odpowiada za czyny Normana. To nie ona stworzyła go takim, jakim on jest. Norman natomiast jest podręcznikowym wręcz przypadkiem człowieka, którego ukształtowały chore relacje z ojcem. Molestowany, bity, po latach odgrywa na swoich ofiarach scenki z ich życia rodzinnego, dodając coraz to nowsze, bardziej wyrafinowane elementy. Jego seksualność również zostaje zaburzona. Norman wszędzie widzi „lesby, pedałów i kurwy”, a wraz z ucieczką Rosie dosłownie ucieka w świat swojej chorej, zdeformowanej wyobraźni. Ma omamy, wizje, prowadzi wyimaginowane konwersacje ze zmarłymi… Nie potrafi dłużej nosić maski idealnego gliny, więc wyjeżdżając w poszukiwaniu uciekinierki przekształca się w prawdziwą bestię. W pewnym momencie całkiem dosłownie, gdy w ostatecznej konfrontacji trafia do tajemniczego obrazu, który Rosie zupełnie przypadkiem odnalazła w jednym z lombardów.
„Rose Madder” jest bardzo nierówna fabularnie, szczególnie w konstrukcji wątku paranormalnego. Ostatnie powieści Kinga również mają ten problem, o ile nie trzymają się obranego od początku toru i nie wpadają w przerysowanie („Joyland” na szczęście wymknął się temu uogólnieniu i wypadł znakomicie na tle wydanych w ostatnich kilku latach książek Mistrza), to gubią się gdzieś po drodze w chaosie wydarzeń. W „Rose Madder” każdy element podstawowej fabuły jest pieczołowicie dopracowany, napięcie serwowane w historii Rosie i Normana wręcz niezwykłe i gdzieś, nagle na sam koniec, gdy przychodzi nam wraz bohaterką wkroczyć w świat tytułowego obrazu, gdzie dokonana się ostateczna konfrontacja – napięcie mija zastąpione przegadaną akcją o udziwnionych konceptach ni to mitologicznych, ni to religijnych, których symboliczność przekracza zrozumienie nawet dociekliwego czytelnika – bo czy na przykład komuś przyszłoby do głowy, że Dorcas-Wendy z obrazu odnosi się do Tabity, imienia, które nosi żona Stephena Kinga, Tabitha King? Co intrygujące, po latach, sam pisarz w swoim „Jak pisać. Pamiętnik rzemieślnika” napisał, że „Rose Madder” jest, obok „Bezsenności”, powieścią „sztywną, która stara się aż za bardzo”. I nie pozostaje mi nic innego, jak zgodzić się z tą samokrytyką w pełni.
„Rose Madder”, jak zazwyczaj większość tekstów, które wyszły spod pióra Stephena Kinga, czyta się niemal jednym tchem, z walącym sercem i narastającym przerażeniem. Strach Rosie udziela się czytelnikowi, a wizja opętanego szaleńczą manią Normana, zostaje wyolbrzymiona aż do absurdu. Nie ma w tym nic zabawnego, nie ma w tym nic przesadzonego. King w taki sposób poprowadził tę historię, że przenikając do okrutnego świata bohaterki, poznając kolejne odsłony psychozy Normana, tak jak Rosie i my mamy ochotę uciekać, kryć się i nigdy nie wracać. Kingowi udało się w niesamowicie wizualny sposób odmalować tragedię kobiety, nad którą znęca się ten, który obiecał ją kochać i chronić. Tragedie skrywane przez lata, wypierane do podświadomości, byle przetrwać kolejny dzień, byle ON nie wpadł w szał. Przemoc wobec kobiet, trauma utraty dziecka, małżeński dramat zamknięte w jednej historii. Pomimo nierówności, pomimo tego przegadanego zakończenia, „Rose Madder” w pełni broni się jako doskonały thriller, od którego trudno będzie się Wam oderwać, a przede wszystkim zwróci Wam uwagę na nieszczęścia i koszmary, które co rusz możemy napotkać na naszej drodze.
O.
*Za polecenie „Rose Madder” dziękuję Michałowi z bloga TakiTuTaki.
BEZSENNE ŚRODY: „Dobrane Małżeństwo” Stephen King
„Zgadzali się. Kiedy się nie zgadzali, szli na kompromis. Ale najczęściej jednak się zgadzali. Podobnie myśleli.
‘Jak ci się układa w małżeństwie?’
To było udane małżeństwo. Dobre.”
Czy można poznać totalnie, na wylot drugiego człowieka? Czy możemy być w stu procentach pewni jego myśli, marzeń, pragnień? Czy nawet przebywając z kimś przez dwadzieścia, pięćdziesiąt lat jesteśmy w stanie powiedzieć kim tak naprawdę była ta żyjąca tuż obok istota? Wychodząc z założenia tak często wspominanego Sartre’a, że piekło to drugi człowiek, odpowiedź nasuwa się sama. Mogą minąć wieki, a umysł osoby tuż obok nas w większości pozostanie tajemnicą. Bo przecież niemal każdy z nas ma swoje sekrety. Czasami są to jedynie marzenia, jakieś poplątane myśli, plany, o których nikt nie ma pojęcia. Czasami te sekrety są tak straszne, tak mroczne, że na zawsze muszą pozostać w cieniu. A gdy ktoś by się o nich dowiedział, moglibyśmy mieć prawdziwe kłopoty. Wtedy lepiej nie odkrywać wszystkich kart. Lepiej się przyczaić. Może nigdy nie będziemy musieli zrywać maski? O nieświadomym życiu w cieniu wielkich zbrodni opowiada oparta o prawdziwe wydarzenia historia spisana przez Stephena Kinga zatytułowana „Dobrane Małżeństwo”.
Bob i Darcy. Dwadzieścia siedem lat razem. Dwadzieścia siedem lat udanego małżeństwa. Partnerstwa. Rodziny. Dwadzieścia siedem lat miłości. Smutków i radości. Dwadzieścia siedem lat wspólnych rytuałów. Codzienności. Tych lepszych i gorszych chwil we dwoje. Zwyczajnych i wyjątkowych. Dni pracy i świąt. Idealne małżeństwo. Dobrane. I godne pozazdroszczenia. Aż do tego złowieszczego dnia, gdy Darcy, zupełnie przypadkiem, w garażu odkrywa magazyn sado-maso „Związane dziwki”. Ale to nie sprośne pisemko mrozi krew w jej żyłach. Bo przekopując się dalej przez rzeczy męża, idąc za tropem, znajduje szkatułkę, a w niej dokumenty Marjorie Duvall. Problem polega na tym, że Marjorie Duvall jest jedną z kolejnych ofiar seryjnego mordercy zwanego Beką. Jedną z wielu ofiar brutalnych zabójstw, jakich dokonał w ostatnich latach. Darcy sprawdza daty i miejsca kolejnych zbrodni, które idealnie pokrywają się z wyjazdami jej męża. Sekretne życie. Mordercze alter ego, uśpione w ich „idealnym” domu. A Bob już niebawem ma wrócić z podróży. Tym razem szybciej niż zwykle, bo w głosie Darcy wyczuł, że coś jest nie tak. Odkryła jego drugą tożsamość i teraz będzie musiała za to zapłacić.
Stephen King w posłowiu do tej opowieści przypomniał, że wydarzyła się naprawdę. Prawdziwym mordercą był niejako Dennis Rader, który w niecałe szesnaście lat skatował dziesięć osób, same kobiety i dzieci. Jego żona, która żyła u jego boku przez ponad trzydzieści lat, nie miała pojęcia o drugiej, potwornej naturze swojego męża. Wielu oskarżało ją i nie mogło dać wiary, że nie wiedziała. Ale Stephen King uwierzył jej. I w ten sposób poprowadził swoją opowieść, byśmy i my byli skłonni uwierzyć. Czasami maski są zbyt dobre. Kamuflaż za doskonały. Wyuczone gesty, powielane czynności aż za dobrze odgrywane. Nawet udawanie miłości może stać się sztuką i celem czyjegoś życia. Historia „Dobranego Małżeństwa” przeraża i gra na naszych najniższych instynktach. Bo przecież chcemy ufać. Chcemy zawierzyć, że ta najbliższa nam osoba to dobry człowiek. Że nie ma nic do ukrycia. Stephen King wprowadza niepewność. Prowokuje do zadawania niewygodnych pytań. I na końcu także i my wychodzimy z założenia, że nie jest możliwe, by poznać drugiego człowieka tak naprawdę. Nawet tego, kogo kochamy najbardziej na świecie.
Dzisiaj nie zmrużę oka, bo w każdym człowieku tkwi drugi, obcy mu człowiek…
O.
*Opowiadanie pochodzi z jednego z moich ulubionych kingowych tomów „Czarna Bezgwiezdna Noc”, który polecam Wam bardzo bardzo – znajdziecie w nim cztery opowiadania, cztery nowele tak naprawdę, każda przerażająca. Każda niesamowita.
**A kiedy już przeczytacie „Dobrane Małżeństwo” to pamiętajcie, że w tym roku wchodzi do kin film na jego podstawie, zatytułowany „Dobre Małżeństwo” i już widzę, że wyszło im to PERFEKCYJNIE 😀 Do pooglądania zwiastun TUTAJ i poniżej:
BEZSENNE ŚRODY: „In The Tall Grass” Stephen King & Joe Hill
„A girl once hid in tall grass,
And ambushed any boy who walked past.
As lions eat gazelles,
so many men fell,
and each tasted better than the last.”
Jak się nie ma co się lubi, to się lubi, co się ma. I lubi się to bardzo. Tym intensywniej, gdy to, co się już ma odpowiada idealnie na wszystkie oczekiwania i czytelnicze potrzeby. Kiedy okazuje się, że jest dokładnie tym, czego poszukiwało się w innych dziełach tego konkretnego autora. I znowu mowa nie o kim innym, ale o Stephenie Kingu. Tym razem jednak w duecie, bo z własnym synem, twórcą klasycznych horrorów, czyli Joe Hillem. Jeśli jest doskonalszy tandem pisarski, to ja go jeszcze nie odnalazłam, a tym bardziej w tym określonym gatunku, jakim jest groza. King i Hill straszą tak, jak tylko oni potrafią. Knują i spiskują przeciw czytelnikowi, by znowu wciągnąć go w szpony przerażenia i nie wypuszczać, nie zbaczając na rozpaczliwe szamotanie się i pokrzykiwanie. I po raz kolejny kreują traumę, z której trudno będzie się otrząsnąć. Horror, o którym ciężko będzie zapomnieć za każdym razem, gdy przejeżdżać będę obok łanów zieleniejących traw, czy zbóż. Aż by się chciało więcej, dłużej, ale powiem Wam, że „In The Tall Grass” (pol. „W wysokiej trawie”), nowela sprzed ponad roku, robi niezwykłe i wystarczające wrażenie.
Becky i Cal, kochające się rodzeństwo, wybiera się w podróż do San Diego. Tam, ciężarna Becky ma odczekać pozostałe miesiące do porodu i zdecydować o dalszym losie dziecka. Przejeżdżając przez zielone połacie stanu Kansas, gdzieś na wiejskim pustkowiu, słyszą krzyk prosto z traw. Dziecięcy głos woła o pomoc, a zaraz potem dołącza do niego drugi, kobiecy, który prosi ich, by zawrócili, nie reagowali i zapomnieli o całej sprawie. Ale Cal i Becky ignorują ostrzeżenie. Zatrzymują samochód na parkingu pobliskiego kościoła pod nietypowym wezwaniem Czarnego Kamienia Odkupiciela i wchodzą w trawę. Nienaturalną trawę wyjątkowych rozmiarów, w której już po chwili gubią się wzajemnie, tracą poczucie kierunku i odległości. Wołające glosy nie ustają. Co więcej, dołączają do nich inne, mroczniejsze, bardziej przebiegłe. A czas mija. Becky czuje się coraz gorzej. Nie ma wody. Słońce praży, a łany szumią i niosą głosy. I ktoś zmierza w jej stronę.
Kto tak jak ja boi się kukurydzy, tego połacie zielonej szumiącej trawy również do siebie nie przekonają w prawdziwym życiu. Nieważne kto by z tej trawy krzyczał. Nieważne kto by wołał o pomoc. Nieistotne co by wyłaniało się na horyzoncie – nie, ja nie wchodzę. Zamykam oczy, zasłaniam uszy i udaję, że nic się nie wydarzyło. Kolejny raz Joe Hill i Stephen King udowodnili, że nie wszystko jest zawsze tak idylliczne, piękne i kolorowe, jak może się wydawać z zewnątrz. Pokazali, że ludzie gotowi są zignorować wszelkie, nawet te najbardziej rzucające się w oczy ostrzeżenia, jeśli sytuacja i otoczenie doskonale kamuflują prawdziwe niebezpieczeństwo. I że czasami dobre serce, chęć niesienia pomocy, te zwykłe ludzkie odruchy mogą mieć tragiczne w skutkach konsekwencje i być wyłącznie częścią bardziej wyrafinowanego przeznaczenia.
Dzisiaj nie zmrużę oka, bo w nozdrzach wciąż czuję duszący zapach traw.
O.
*Tę krótką nowelę polecam wszystkim miłośnikom klasycznych opowieści grozy, typowego kingowskiego stylu podrasowanego nowoczesnym horrorem Joe Hilla. To za takimi historiami tęskniłam. Takich opowieści wyczekiwałam. „In The Tall Grass” stała się moim ulubionym literackim tworem Stephena Kinga od czasu zbioru „Czarna Bezgwiezdna Noc”.
„Mr. Mercedes” Stephen King
„Everybody likes the ice cream man.”
Z pewnością wielu z Was dokładnie wie, jak to jest wyczekiwać kolejnej książki swojego ulubionego autora. To uczucie wiecznej niepewności – co to będzie? Zachwyt, a może porażka? Czy spodoba się, tak jak poprzednia? Czy kontynuacja pobije pierwszą książkę z serii? Pytań mnóstwo tak jak autorów i samych książek. Na szczęście istnieją pisarze niezwykle płodni artystycznie. Wydają książki raz, a nawet dwa razy w roku, do tego są aktywni medialnie, więc czas oczekiwania skraca się do minimum, nie mówiąc o znajomości treści i przedpremierowych zapowiedziach. Mam to szczęście, że do takich autorów należy jeden z moich najulubieńszych, czyli nie kto inny, a Stephen King. Sami już pewnie zauważyliście, że mam do Mistrza wielki sentyment. Każda jego kolejna opowieść to dla mnie nie lada wydarzenie, pomimo że od kilku lat Król Horroru wcale już horroru nie tworzy. W zamian czytelnicy dostają powieści bardziej obyczajowe, zakorzenione w rzeczywistości, dotykające problemów i zjawisk społecznych, tylko czasami z wątkiem paranormalnym.
Najnowsza powieść Stephena Kinga, czyli wydany na początku miesiąca „Mr. Mercedes” (pol. „Pan Mercedes”) należy właśnie do takich obyczajowych historii. Tym razem jednak pisarz postanowił zabawić się konwencją i wziąć na warsztat gatunek, w którym nigdy wcześniej nie tworzył, czyli powieść detektywistyczną. Tym samym „Mr. Mercedes” staje się debiutem Kinga w kryminale i jednocześnie, już po kilku stronach udowadnia, że Mistrz Horroru także i tutaj czuje się jak ryba w wodzie. Co więcej, od razu można zauważyć, że podchodzi do nowego gatunku po swojemu, wykraczając poza określone ramy, przenikając do naszej rzeczywistości i w jedynie sobie znany sposób łącząc prawdę z fikcją, a także problemy rzeczywiste z wyimaginowanym światem bohaterów. „Mr. Mercedes” pod przykrywką zwykłego, a nawet można powiedzieć sztampowego kryminału, ukrywa historię silnie zakorzenioną w konkretnym czasie i miejscu. Opowieść na wskroś amerykańską, obnażającą problemy i kryzysy społeczno-gospodarcze początku drugiego dziesięciolecia XXI wieku.
No ale dlaczego od razu sztampowego? Dlaczego schematycznego? A bo widzicie, w tej historii King zrezygnował zupełnie z wszelkiego nowatorstwa. W pełni wykorzystując cały swój zasób umiejętności pisarskich, ogromną wiedzą popkulturową, codzienną i literacką, stworzył fabułę modelową dla wybranego gatunku, czyli klasyczną powieść o „policjantach i złodziejach”. Zaczyna się zupełnie po kingowsku, z dreszczem emocji i oczekiwaniem na zbrodnię. Grupa bezrobotnych stoi w kolejce do rozpoczynających się wkrótce targów pracy. Jest noc, zapewnionych miejsc ma być około tysiąca, wszyscy koczują i czekają na poranne otwarcie. Czuć desperację, czuć ostatnie szanse na godne życie tych ludzi, których kryzys i pogarszająca się sytuacja na rynku pozbawiły zatrudnienia. I nagle, nad ranem, w tę grupę, w tym młodą kobietę z niemowlęciem na rękach, wjeżdża rozpędzony mercedes miażdżąc na krwawą masę osiem osób i raniąc kolejne piętnaście. Sprawca ucieka, a z braku dowodów śledztwo wkrótce zostaje zawieszone.
Ale my wiemy kto dokonał tej masakry – Brady Hartfield, psychopata modelowy, którego ogólny opis zostaje nam przedstawiony już na samym początku powieści i udowadnia, że Brady na co dzień jest tak bardzo zwyczajny, że aż straszny w tej zwyczajności. Ale to tylko pozory, bo w środku jest przegniły do szpiku kości, na co złożyła się cała seria niefortunnych zdarzeń z jego życia. Do wyboru do koloru – rozbita rodzina, śmierć jednego z rodziców, trudne dzieciństwo, przemoc seksualna, alkoholizm, wypadek, a wreszcie najważniejsze, czyli wychowanie przez nadopiekuńczą matkę, które wywarło decydujący wpływ na dojrzewający umysł i ukształtowało Brady’ego na człowieka jakim jest dzisiaj. Samotny, szalony, pełen nienawiści wobec wszystkich.
Brady’ego będzie starał się zdemaskować Bill Hodges, były policjant, detektyw, obecnie na emeryturze. Człowiek samotny, po rozwodzie, po przejściach, który miewa więcej gorszych niż lepszych dni. Masakra dokonana przez mordercę z mercedesa to jedna z jego niedokończonych spraw, o której sumienie nie pozwala mu zapomnieć. Hodges siedzi całymi dniami przed telewizorem, oglądając programy typu Jerry Springer Show, Survivor itp., głaszcząc leżącą na stoliku broń i rozmyślając o przyszłości. List od Brady’ego, który rozpoczyna jego prywatne śledztwo, wyciąga go z marazmu i pozwala na nowo powrócić do życia, w tym do miłości i do śmierci.
„Mr. Mercedes” udało mi się w pełni docenić dopiero na drugi dzień po zakończonej lekturze, gdy rozmyślając o tej historii zrozumiałam dlaczego King zdecydował się opowiedzieć ją wykorzystując utarty schemat tak przy konstrukcji fabuły, jak i samych bohaterów. Zdawał sobie sprawę, że w gatunku brylowało już tysiące innych pisarzy przed nim. Trudno byłoby dogonić w doskonałości kreacji postaci morderców Buffalo Billa z „Milczenia Owiec”, Patricka Batemana z „American Psycho”, czy Normana Batesa z „Psychozy” i jeszcze wielu innych. Niełatwo byłoby stworzyć taką ilość twistów w historii, zawijasów i tajemnic, by każdy czytelnik zakończył tę powieść usatysfakcjonowany. W zamian natomiast, Stephen King postanowił opowiedzieć nam o tym, co dzieje się w Stanach Zjednoczonych tu i teraz, w tym konkretnym momencie historii i przemian, jakie obserwować można w ostatnich latach. Jak zwykle, udało mu się to po mistrzowsku.
I tak „Mr. Mercedes” nie opowiada jedynie o podstarzałym policjancie na tropie psychopatycznego mężczyzny z trudnego domu, ale o tym wszystkim co dzieje się wokół nich. Czytelnik niby śledzi fabułę, a tak naprawdę dostaje pełny przekrój polityczno-ekonomiczny i społeczny Stanów Zjednoczonych. Obserwujemy narastający strach w każdym kolejnym bohaterze. To nie tylko strach przed kolejnym terrorystycznym atakiem przypominającym ten z 11 września, który na zawsze naznaczył świat zachodu i udowodnił, że nigdzie nie można już czuć się bezpiecznym, ale także strach przed drugim człowiekiem. Nagły wzrost świadomości, że nawet „szary, zwyczajny i taki sympatyczny” sąsiad może być seryjnym mordercą, gwałcicielem, złodziejem itp. To także strach przed jutrem, przyszłością bez stabilizacji, życiem bez pewnej pracy, bez możliwości odbicia się od dna. Kryzys gospodarczy i utrata setek tysięcy miejsc pracy. Eskalacja przemocy, gdy skończył się dialog, a zaczęła era czynów. Bunt społeczeństwa, które ma dość siedzenia z założonymi rękami. To wszystko tworzy tło dla powieści Kinga, a tak naprawdę co chwilę wychodzi na pierwszy plan i przejmuje opowieść.
Dla jednych „Mr. Mercedes” będzie objawieniem gatunku. Dla innych kolejnym z wielu podobnych sobie kryminałów. Dla mnie najnowsza powieść Kinga to następna w jego dorobku historia z pogranicza, która nie tylko angażuje uważnego czytelnika w śledzenie losów bohaterów, ale zmusza do myślenia, angażując jego zmysł obserwacji i weryfikując wiedzę o świecie. Ubrana w konkretny kontekst kulturowo-obyczajowy zyskuje nowe znaczenie. Lepsze i ciekawsze moim zdaniem. I niezwykle porażające w swojej prawdziwości.
Intrygująca przejażdżka. Inna. A ja? Czekam wciąż. I może nadchodzący w listopadzie „Revival” poruszy mnie znowu tak, jak dawniej „Misery”, „To”, czy „Cmętarz Zwieżąt”.
O.
„Doctor Sleep” Stephen King
„Because that was then and this is now. Because the past is gone, even though it defines the present.”*
„Doctor Sleep” Stephen King
Czasami miewam wrażenie, że cierpię na dziwną przypadłość, którą moja mama nazywa syndromem wypalenia na przedbiegach. Odkąd pamiętam, kiedy na coś czekam, to tak długo sobie to wyobrażam, tak bardzo się tym emocjonuję i intensywnie przeżywam (właśnie to wyobrażenie), że kiedy nadchodzi upragniona chwila okazuje się, że rzeczywistość nijak ma się do tego co sobie obmyśliłam w głowie, dni, tygodnie, czy miesiące naprzód. Na kontynuację „Lśnienia” Stephena Kinga czekałam mniej więcej półtora roku. Do czasu premiery miałam niejedną wizję niesamowitego horroru, który powali mnie na kolana po minucie lektury, w trakcie którego będę płakać ze strachu, a gdy skończę przez resztę życia będę spała tylko przy zapalonym świetle. Nie zaskoczę pewnie nikogo pisząc, że stało się całkiem odwrotnie, a najnowsza powieść ukochanego pisarza przyniosła mi swego rodzaju rozczarowanie.
„Doctor Sleep” (w polskim tłumaczeniu „Doktor Sen„) jest co prawda kontynuacją uwielbianego przez tysiące czytelników i przeze mnie kultowego już „Lśnienia” z 1977 roku, ale z horrorem, czy powieścią grozy ma niestety niewiele wspólnego. To kolejna po „Joyland” opowieść o przemijaniu, której fabuła oparta jest na wspomnieniach i opowiada o uporaniu się z życiem i duchami z przeszłości. Ponad trzydzieści lat to kawał czasu. Zmienił się świat, zmieniły realia i sam Stephen King. Do tego dochodzą osobiste doświadczenia, prywatne zmagania, przegrane i wygrane małe, domowe bitwy. Widać, że Mistrz Grozy zamyka tutaj pewien etap – żegna się z zarówno z „Lśnieniem” jako powieścią i jego bohaterami, ale także, i może przede wszystkim, zamyka bardzo trudny rozdział, jakim była jego choroba alkoholowa i jej następstwa. Wydaje się nawet, że to właśnie dlatego „duch” Danny’ego Torrence’a i jego dalsze losy nachodziły Kinga przez te wszystkie lata i nie pozwalały o sobie zapomnieć.
„Doctor Sleep” rozpoczyna się tam, gdzie mniej więcej zakończyło „Lśnienie”. Mały Danny wraz z okaleczoną przez wybuch mamą uczą się na nowo jak żyć z trudnymi wspomnieniami wydarzeń z hotelu Overlook (Panorama)i jak pogodzić się z brutalną śmiercią ojca. Próbują poradzić sobie z traumą chłopca i lepiej zrozumieć jego wyjątkową umiejętność, czyli lśnienie (zwane przez niektórych jaśnieniem). Tylko, że demony hotelu wcale nie zniknęły. Wróciły z natężoną siłą i od nowa nękają Danny’ego. W ich opanowaniu i pokonaniu pomaga mu stary przyjaciel Dick Halloran. Tylko pewnych rzeczy nie da się już cofnąć, obrazów odwidzieć, a o przeżyciach zapomnieć.
Mijają lata, a wyjątkowy chłopiec zmienia się w pogrążonego w alkoholizmie, zniszczonego życiem mężczyznę, który powiela błędy ojca i mimo woli podąża jego ścieżką. Opisy upadku Dana to wyjęte z życia, porażające swoją realnością sytuacje, które znają z doświadczenia wszyscy, którzy zmagają się z uzależnieniem. Dan pogrąża się w upadku i gdy trafia na samo dno, to jednocześnie zdaje sobie sprawę, że to już ostatnia szansa, by naprawić swoje smutne życie, zakorzenione we wspomnieniach z dzieciństwa. Wyjeżdża, dołącza do stowarzyszenia Anonimowych Alkoholików, znajduje pewną pracę i zostaje tzw. Doktorem Sen, człowiekiem, który pomaga umierających w hospicjum osobom bezboleśnie przenieść się na „drugą stronę”. To nowy rozdział, o niebo lepszy od poprzednich, dający nadzieję na lepsze, trzeźwe jutro.
Gdzieś, mniej więcej w tym czasie, gdy Dan podnosi się z porażki, w okolicy rodzi się kolejne wyjątkowe dziecko – Abra. Wyjątkowe, bo posiadające tak silną moc lśnienia, że już w wieku kilku miesięcy przewiduje przyszłość i nadchodzące wydarzenia. To także ona, z biegiem lat staje się głównym celem mrocznej, wampirycznej grupy zwanej The True Knot (Prawdziwy Węzeł). Grupa, a dokładnie klan, to tajemnicze, wędrujące istoty ukryte w ludzkim ciele, które od zarania wieków podróżują po świecie. Poszukują swojego głównego źródła pożywienia, czyli lśnienia, zwanego przez nich „parą”, od angielskiego „steam”. Ale to nie byle jaka para. Ta, która daje im tą potężną życiową energię i pozwala im żyć całymi wiekami, prawie się nie starzejąc, to ostatnie tchnienie umierających w cierpieniu jaśniejących dzieci. Członkowie The True Knot od zawsze przemieszczają się karawanami po drogach, poszukują, zastawiają pułapki, a po wszystkim, gdy napełniają siebie i zapasowe kanistry życiodajnym produktem, wyruszają w dalszą drogę. Dla ich przywódczyni, Rose the Hat, Abra staje się celem w samym sobie, porównywaną nie bez powodu do Moby’ego Dicka. Celem prowadzącym do zagłady i pogrążenia się w wiecznych ciemnościach.
Mroczny początek „Doctor Sleep” stwarza jedynie ułudę horroru, która ze strony na stronę przekształca się w powieść przygodową, w której bohaterowie próbują rozwikłać zagadkę, odnaleźć wroga i sprowadzić go na manowce, by ostatecznie pokonać, bez żadnej straty z ich strony. O ile w „Lśnieniu” była mowa o chorobie, zaburzeniach i sile psychicznego zniszczenia, które prowadziły do tragedii i rozpadu rodziny, wszystko w pesymistycznym tonie przemocy i traumy, to tutaj z każdym rozdziałem widzimy tworzenie się nowej rodziny, naprawę wyrządzonych krzywd i pozytywny rozdźwięk całości. Co prawda upada stary porządek i umierają poprzednie pokolenia, ale odchodząc otwierają jednocześnie przejście dla powiewającej optymizmem i młodzieńczą energią przyszłości, opartej na nowej sile i postępie cywilizacyjnym.
Symbolem starego porządku pozostaje The True Knot, który niesie za sobą cierpienie, zemstę i śmierć. Jednak zamiast budzić grozę, czy strach, ich doświadczenia i przeżycia z przeszłości wywołują wyłącznie współczucie i niejako usprawiedliwiają to, czego w normalnych warunkach usprawiedliwić się nie da. Siła ich więzi wynika z brutalnych wspomnień. Miłość, którą dzielą między sobą – z wielu lat spędzonych razem, na dobre i na złe. To rodzina, która gotowa jest zrobić wszystko, by przetrwać i uratować swoich członków, pomimo iż świat jaki znają rozpada się. Ewoluuje i przekształca się na ich niekorzyść, niosąc za sobą echo nieuchronnej klęski.
Z drugiej, tej pozytywnej strony jawi się rodzina Abry – sprawiedliwa, otwarta, miejscami naiwna, ale zawsze pełna wiary i miłości względem siebie i innych. Cztery pokolenia, które idą z duchem czasu, rozwijają się, ale potrafią czerpać wiedzę i doświadczenie od poprzedników. Abra to zaprzeczenie Dannego z dzieciństwa, który nigdy nie był towarzyski, przeżył szkolny ostracyzm i wie co to samotność. Abra nigdy nie była samotna. Murem stoją za nią najbliżsi, sąsiedzi, przyjaciele i znajomi. Wie co to wsparcie, bo nigdy jej go nie odmówiono. Jest dokładnie tym, czy od zawsze pragnął być Dan. Jej postać skonstruowana jest tak, że wiemy iż skazana jest na sukces. To właśnie jej pozytywna siła ostatecznie podnosi głównego bohatera, pozwalając mu raz na zawsze uporać się ze zmorami przeszłości.
Tak jak Dan Torrence, tak samo Stephen King w „Doctor Sleep” żegna się z hotelem Overlook, duchami z „Lśnienia” i pokojem 217. Tym samym pisarz żegna się z własnym nałogiem i nękającymi go latami wyrzutami sumienia za mniejsze i większe krzywdy, jakie wyrządził sobie i swoim najbliższym. Nie sposób nie zauważyć, że cała ta opowieść to podziękowanie najbliższych, którzy zawsze przy nim byli, także w tych najtrudniejszych chwilach. Dla wszystkich tych, także swoich fanów, którzy dawali mu siłę do pisania i motywację, która pozwoliła mu uporać się z nałogiem.
„Doctor Sleep” to nie jest horror i może właśnie dlatego czuję niedosyt i rozczarowanie. Tutaj nie ma się czego bać. Nic nas nie przestraszy. To kolejna w ostatnich latach melancholijna opowieść Kinga, która z czasem staje się peanem na cześć siły, jaka tkwi w ludziach, którzy gdy tylko znajdą w sobie moc i potrzebę zmiany, są w stanie pokonać wszelkie, czyhające na nich zło. To także opowieść o tym, że prawie nigdy nie jesteśmy sami. Nawet w godzinie śmierci.
O.
* „Bo teraz jest inaczej niż kiedyś. Bo przeszłość przeminęła, nawet jeśli określa teraźniejszość.”
„Sklepik z marzeniami” Stephen King
„Everyone loves something for nothing… even if it costs everything.” (Każdy chciałby dostać coś za nic, nawet jeśli przyszłoby mu zapłacić za to wszystkim.)
„Sklepik z marzeniami” Stephen King
Człowiek od zawsze lubił otaczać się przedmiotami. Często zwyczajnie niepotrzebnymi, wyłącznie ze zwykłej chciwości. Zwykłymi gadżetami, które pozwalały wyróżnić go na tle innych lub, wręcz odwrotnie, upodabniały go do reszty tłumu. Takie przedmioty miewają różną wartość: wyznaczają prestiż i miejsce w społecznej hierarchii. Bywa, że są pamiątką po kimś lub po czymś, symbolem dawno utraconej chwili, czy osoby. Czasami to przedmioty bardzo osobiste. Takie, które mają to najbardziej nieuchwytne i ukryte znaczenie. Utożsamiają prywatny sekret, małą tajemnicę, znane jedynie nam samym. Są odpowiedzią na nasze największe pragnienia. Zaspokajają nasze najdziwniejsze potrzeby. W odpowiednim kontekście to właśnie one mówią o nas najwięcej i obnażają to kim jesteśmy naprawdę. Za takie przedmioty jesteśmy gotowi oddać bardzo wiele. I wiele poświęcić. Czasami wszystko, nie bacząc na konsekwencje.
„Sklepik z marzeniami” (tytuł oryginału „Needful Things„) Stephena Kinga to opowieść o typowym amerykańskim miasteczku – Castle Rock w stanie Maine, którego mieszkańcy postanowili poświęcić swój względny spokój, godność i swoje dusze w zamian za to, czego pragną najbardziej – wymarzone przedmioty. Ale nie są to byle jakie rzeczy, tylko takie, które pochodzą z wyjątkowego, nowo-otwartego sklepu o wdzięcznej nazwie Needful Things. I bardzo szybko okazuje się, że te konkretne, wystawiane w nim towary, są koniecznie potrzebne wszystkim mieszkańcom miasteczka omamionych ich nienaturalną magią. O piękną otoczkę w tym sklepie marzeń dba przyjezdny sprzedawca dóbr, wyspecjalizowany w promocji i reklamie tego co najpotrzebniejsze, skrojone specjalnie na potrzeby jego klientów – tajemniczy Leland Gaunt.
Leland Gaunt przyjeżdża do Castle Rock niespodziewanie. Pewnego dnia okazuje się, że stary budynek dawnego domu z antykami ma już nowego właściciela. Ten, ukryty przed wzrokiem ciekawskich, przygotowuje sklep na wielki dzień otwarcia, zachęcając do odwiedzin kuszącym szyldem. I już wtedy, zanim otwiera oficjalnie swoje podwoje, znajduje pierwszego, niewinnego klienta. Jest nim Brian Rusk, młody chłopak, który jest wielkim fanem baseballu. Na wejściu pan Gaunt, który jest czarującym, starszym dżentelmenem, osacza go swoim urokiem. Zaintrygowany Brian przegląda zgromadzone przedmioty, a w tym samym czasie czujny sprzedawca obserwuje go i wypytuje o wszystko. Okazuje się, że w Needful Things znajduje się coś, co Brian od zawsze pragnął mieć – kolekcjonerska karta z wizerunkiem Sandy Koufaxa, znanego gracza baseballowej ligi, niezwykle rzadka i bardzo droga. Ale nie w sklepie pana Lelanda Gaunta.
Dochodzi do pierwszej, dość nietypowej transakcji. Otóż, uroczy sprzedawca oferuje Brianowi upragnioną kartę za… niecałego dolara! Ale jak z wielkimi okazjami bywa musi być jakiś haczyk. Malutki. Pisany drobnym druczkiem. Co prawda chłopak zostaje właścicielem karty godnej prawdziwego kolekcjonera, ale winny jest panu Gauntowi przysługę. Ten zgłosi się po nią w swoim czasie. I Brian nie będzie mógł odmówić. Zawierają układ i chłopak odchodzi niewiarygodnie szczęśliwy, nie przeczuwając, że podpisał kontrakt na swoje życie. Tym samym, inicjuje ciąg wydarzeń, których głównymi bohaterami zostają zupełnie nieświadomi nadchodzącego zamieszania i ostatecznej tragedii mieszkańcy Castle Rock.
Rozpoczyna się mistrzowskie rozegranie przez Lelanda Gaunta, który (jak już się pewnie domyślacie) nie jest wcale takim typowym sprzedawcą, jak by się mogło wydawać, albo za jakiego próbuje z początku uchodzić. To władca marionetek, doskonały manipulator, który w jedyny, perfekcyjny sposób potrafi sprawić, by ludzie poddali się jego woli. Jedyne co robi, to stwarza odpowiednie warunki i oferuje upragniony przedmiot. Robi tak od wieków, w zasadzie od zawsze, kiedy na ziemi pojawili się ludzie. Stwarza okazje, zachęca i kusi. Reszta zależy już od człowieka, a tutaj od mieszkańców miasteczka. Każdy z nich ma wybór i zawsze może Gauntowi odmówić.
W szybkim czasie akcja nabiera tempa. Mieszkańcy pogrążeni w mani kupowania zaciągają kolejne długi u sprzedawcy z Needful Things. W magiczny sposób na stanie sklepu pojawiają się przedmioty bardzo osobiste, każdy odpowiadający wybranej osobie w Castle Rock. Ich posiadanie doprowadza do chwilowej euforii, poczucia spełnienia i szczęścia, które niestety bardzo szybko przeradza się w swoisty niepokój i oczekiwanie. A im dalej brniemy w historię tym więcej szaleństwa i oznak obłędu. Notes Lelanda Gaunta bardzo szybko zapełnia się kolejnymi nazwiskami. Jako doskonały strateg i obserwator, dokładnie planuje swoje natarcie i zakończenie całości. Paruje wrogów. Podsyca ogień nienawiści. Odmierza wszystko w czasie, by doprowadzić do ostatecznej konfrontacji i eskalacji przemocy.
„Sklepik z marzeniami” udowadnia, że większość ludzi na świecie ma swoją cenę. Nieważne kim są, jakie funkcje pełnią – ważne jest to, czego chcą, czego potrzebują w danej chwili. Każdego można kupić, a jego cena bywa śmiesznie niska w stosunku do długu jaki zostaje przez niego zaciągnięty. Pokazuje, że każdy czegoś pragnie. Każdy czegoś zazdrości. Każdy chciałby coś zmienić. Każdy marzy o lepszym, pełniejszym życiu bez zmartwień, bez zobowiązań, bez odpowiedzialności. I bez wyrzutów sumienia. To właśnie oferuje Leland Gaunt. Człowiek – nie człowiek. Bardziej idea, symbol i jego personifikacja. On zawsze wraca, otwiera swój sklepik z marzeniami gdzieś tam niedaleko i obserwuje. Nie musi się czaić, nie musi ukrywać, bo wie, że prędzej czy później wielu do niego trafi. Na własną rękę. Z własnego wyboru. Oddając za obietnicę szczęścia swój honor, swoją godność, całego siebie. Pozostaje mieć się na baczności i zawsze o tym pamiętać.
O.
„To” Stephen King
„Come on back and we’ll see if you remember the simplest thing of all: how it is to be children, secure in belief and thus afraid of the dark.”
Czasami odnoszę wrażenie, że Stephen King odpowiada za większość irracjonalnych fobii u osobników płci obojga dorosłej populacji. Jego fabularne pomysły bywają tak potworne i niepojęte, że podświadomie wchodzą nam w umysł, penetrują go i znajdują przytulne miejsce, by ni stąd ni zowąd wyskoczyć w najmniej spodziewanym momencie. Czasami pogrążając nas i ośmieszając, gdy my nic nie możemy na to poradzić. Strach istnieje poza nami i zostaje nam jedynie bezwiednie mu się poddać. Oczywiście twórczości Kinga nie można obwiniać za wszystkie najgorsze nękające nas lęki, ale z pewnością istnieje pewna fobia, którą u wielu czytelników wywołała jedna z jego najsłynniejszych powieści. Mianowicie koulrofobia, czyli irracjonalny strach przed klaunami. Zapytacie: strach przed klaunami? Głupie. Czego tu się bać? No właśnie, czego? Jednak ten kto miał szansę przeczytać powieść „To” Stephena Kinga będzie wiedział co mam na myśli.
„To” (tytuł oryginału „It”) to opowieść o siedmiorgu przyjaciół, którzy próbują stawić czoła tajemniczej, złowieszczej istocie spoza czasu i przestrzeni, której ofiarami padają dzieci z miasteczka i okolic Derry. Szczególnie te małe i bezbronne, o otwartym sercu i wyobraźni, niezdeprawowanych jeszcze przez ograniczenia i sztywne idee dorosłości. Istota ta poluje w przebraniu klauna, jako że to właśnie klauny przez wielu uznawane są za symbol dzieciństwa, beztroski i zabawy. Przybierając oswojoną formę, chowając prawdziwą twarz za przerysowaną maską sztuczności i uśmiechu na pokaz, istota ta z łatwością może zwabiać nic niepodejrzewające dzieci i karmić się ich strachem. Potem zabierać to co zostało do swojego królestwa ciemności i trzymać tam po wieczność. Ich zmasakrowane ciała od lat znajdowane są w odizolowanych miejscach, związanych z wodą: ciemnych studzienkach ściekowych, bagnach, nabrzeżu rzeki czy rurach kanalizacyjnych. Miasteczko Derry zmaga się ze swoją tajemniczą plagą zabójstw, która zbiera żniwo co trzydzieści lat i pochłania kolejne dziecięce ofiary. Ale jak się okazuje jest ktoś, a raczej kilka osób, które mogą pokonać odwieczną siłę czającą się w tunelach miasta i zwalczyć zło, które je pożera.
Fabuła powieści rozgrywa się w dwóch przedziałach czasowych: latem w 1957 i w 1987 roku. Wszystko zaczyna się wielką rodzinną tragedią. Sześcioletni chłopiec, George, goniąc papierową łódeczkę, w deszczowy dzień zostaje porwany do ścieku przez przyjaźnie wyglądającego klauna o imieniu Pennywise. Ten kusi chłopca balonikiem i George pozwala wciągnąć się w śmiertelną pułapkę. Kilka miesięcy później, w upalne lato, przeznaczenie łączy siedmioro młodych nastolatków, w tym starszego brata George’a, którzy zostają przyjaciółmi na dobre i na złe i zakładają The Losers’ Club („Klub Nieudaczników”), składając przysięgę wzajemnej pomocy i wiecznej przyjaźni. Te wakacje odmienią ich życie, a spotkanie z Pennywisem scali na zawsze i zmusi do powrotu w trzydzieści lat później, gdy morderczy klaun na nowo przebudzi się ze snu, rozpoczynając polowanie.
Tym razem bohaterowie będą zmuszeni postawić wszystko na jedną kartę, być gotowym na ostateczne poświęcenie i przypomnieć sobie czasy, gdy siła czystej, dziecięcej wyobraźni była największą mocą z możliwych. Największym problemem jest właśnie dorosłość i utrata szczerego podejścia do zjawisk tajemniczych i niewyjaśnionych. Przyjaciele z dzieciństwa muszą powrócić i od nowa uwierzyć w klauna Pennywise, bo tylko wtedy zyskają nad nim przewagę i zdołają go pokonać. Ten powrót to nic innego jak przypomnienie sobie i zrekonstruowanie wydarzeń własnej młodości.
W 1957 roku całą grupę połączyły nie tylko niezwykła przyjaźń, wzajemna pomoc i wsparcie, ale także smutne doświadczenia, których w tak wczesnym okresie nie oszczędziło im życie. Uciążliwe jąkanie, utrata młodszego brata i miesiące żałoby w przypadku Billa. Znęcanie się psychiczne i molestowanie seksualne w rodzinie Beverly. Wieloletnia walka z otyłością i z niskim poczuciem własnej wartości u Bena. Hipochondria i obsesyjna matka cierpiąca na zastępczy zespół Münchhausena w przypadku Eddiego. Problem z tolerancją i poszukiwaniem swojej tożsamości z jaką zmagali się czarnoskóry Mike i wywodzący się z żydowskiej rodziny Stan. W końcu Richie, który pomimo usposobienia żartownisia i wiecznego wesołka nigdy nie zdołał osiągnąć popularności na jaką liczył.
W Derry wyparte traumy i nieszczęśliwe wypadki tamtego lata powracają do nich falami, powoli przypominając kim naprawdę jest Pennywise i jak mogą z nim walczyć. Zaczynają rozumieć, że jest on symbolem wszelkiego nieszczęścia i zła na świecie. To także żywe uosobienie koszmarów, od których przez tyle lat uciekali, i o których próbowali zapomnieć. To brutalna i nieograniczona w czynach istota, dla której życie nie ma żadnej specjalnej wartości, śmierć tym bardziej. Liczy się efekt. Im bardziej makabryczny i krwawy, tym lepiej.
Jak to z prozą Stephena Kinga bywa jego książki zawsze mają drugie, ukryte dno. Z jednej strony „To” jest po prostu opowieścią o odwiecznym demonie, który poszukuje swych ofiar wśród najbardziej podatnych istot na świecie. A z drugiej strony, jest historią ucieczki i wielkiego powrotu, wbrew własnej woli, do czasów, które wcale nie były tak sielankowe, jak mogłoby się wydawać. To przypowieść o życiu i śmierci, traumach dzieciństwa i sile pamięci człowieka, od której nikt nigdy nie będzie potrafił się w pełni wyzwolić, na zawsze pozostając więźniem przeszłości. I wesołego klauna Pennywise.
O.