„Well, he said again. Never been summer people before, at the lake after Labor Day.”

O tym, że „Piekło to drugi człowiek” pisałam już przy okazji opartej na faktach „Dziewczyny z sąsiedztwa” Jacka Ketchuma. I tak naprawdę powinnam się powtórzyć, bo to jakże genialne stwierdzenie Jean-Paul Sartre’a pozostaje wciąż aktualne nie tylko jeśli chodzi o rzeczywistość i życie samo w sobie, ale także niezmiennie odnosi się do kolejnych dzieł literatury światowej. Człowiek człowiekowi wilkiem. Człowiek to horror drugiego człowieka. Wiedziała o tym także amerykańska pisarka Shirley Jackson, która z wiekiem pogrążała się w postępującej agorafobii, a swoje lęki i frustracje związane z przebywaniem wśród ludźmi przelewała na papier, tworząc coraz to bardziej przerażające wizje osaczonych bohaterów  – pamiętacie „The Lottery”?  Jednak strach przed innymi, przed obcością, przed niebezpieczeństwami, jaki czają się w drugim człowieku zawarła także między innymi w jednym ze swoich najdoskonalszych opowiadań grozy zatytułowanym „Summer People” (dosł. „Letnicy”). Nie jest to typowa groza, bo po raz kolejny sielankowość otoczenia stwarza pozory bezpieczeństwa. To groza narastająca, nieunikniona, czołgająca się w stronę popadających w obłęd bohaterów.

Gdzieś na północnej amerykańskiej wsi, w rejonie Nowej Anglii, państwo Allisonowie posiadają swój letni domek. To dla nich bardzo wyjątkowe miejsce, za którym tęsknią zawsze, gdy mają powrócić na resztę roku do pędzącego szalonym życiem dużego miasta i codziennych obowiązków szarej rzeczywistości. Na wieś przyjeżdżają co roku już na początku lata, by spędzić letnie miesiące i wyjechać przy pierwszych chłodach, tuż przed Świętem Pracy. Ale tego roku pani Allison wpada na pomysł, by zostać dłużej. Nie są już młodzi, dobiegają sześćdziesiątki, nic ich nie goni i tak naprawdę nie czują potrzeby tak szybkiego powrotu. Malownicza wieś w pełni babiego lata i własny, przytulny domek kuszą, by zostać miesiąc dłużej. I zostają. Pomimo zawoalowanych ostrzeżeń miejscowych, którzy co krok powtarzają, że przecież „Nikt z letników nie zostaje dłużej jak do Święta Pracy”, bądź tych bardziej dosłownych, typu „Sądziłam, że wyjedziecie wcześniej”, itp. Allisonowie nie widzą jednak w tym żadnego problemu (czują się już prawie jak miejscowi) i nie rozumieją, że oni po prostu MUSZĄ wyjechać. Wkrótce jednak przekonają się na własnej skórze, że urocza wieś, tak przyjacielska dla turystów latem, po sezonie może stać się okrutną pułapką, z której nie będzie ucieczki.

Poczucie zagrożenia rodzi się tutaj ze zdania na zdanie, po kawałku, po trochu. Najgorsze jest to, że to czytelnik jako pierwszy zauważa, że w tym natrętnym przekonywaniu do wyjazdu jest coś bardzo nie tak, jak powinno być. Chciałoby się krzyknąć do pani Allison: „Wyjeżdżajcie!”, ale ona nie słucha, bo tak jej się dobrze żyje na wsi. Przecież co roku tu przyjeżdża, przecież ma tutaj tylu „przyjaciół” wśród miejscowych, że sama prawie czuje się jak miejscowa i traktuje nowoprzybyłych z politowaniem. Nie zauważa, że ani ona, ani jej mąż nigdy nie będą „stąd”. Obcość wpisana jest w ich przyjezdność. Są jedynie letnikami, tak jak każdy inny i nic tego nie zmieni. A letnicy przecież, w zgodzie z niepisaną umową, z niepisaną tradycją, wyjeżdżają przed Świętem Pracy, bez względu na pogodę, czy wolny czas. Przeraża ponownie ta wizja małych miasteczek, mieścinek i wsi, w których przybysz z zewnątrz to ofiara z założenia. Te nieszczere uśmiechy, te fałszywe transakcje, ta wymuszona pomoc… Letnia enklawa, która z ostatnimi promieniami słońca zamienia się piekło okrucieństwa.

Dzisiaj nie zmrużę oka, bo już stoją u moich drzwi.

O.

* „Summer People” to kolejna z opowieści na jeden chaps, idealna do śniadania, zakąski, w przerwie w pracy lub w letni wieczór 🙂 Do poczytania bezpośrednio w sieci znajdziecie TUTAJ.