„Everybody likes the ice cream man.”
Z pewnością wielu z Was dokładnie wie, jak to jest wyczekiwać kolejnej książki swojego ulubionego autora. To uczucie wiecznej niepewności – co to będzie? Zachwyt, a może porażka? Czy spodoba się, tak jak poprzednia? Czy kontynuacja pobije pierwszą książkę z serii? Pytań mnóstwo tak jak autorów i samych książek. Na szczęście istnieją pisarze niezwykle płodni artystycznie. Wydają książki raz, a nawet dwa razy w roku, do tego są aktywni medialnie, więc czas oczekiwania skraca się do minimum, nie mówiąc o znajomości treści i przedpremierowych zapowiedziach. Mam to szczęście, że do takich autorów należy jeden z moich najulubieńszych, czyli nie kto inny, a Stephen King. Sami już pewnie zauważyliście, że mam do Mistrza wielki sentyment. Każda jego kolejna opowieść to dla mnie nie lada wydarzenie, pomimo że od kilku lat Król Horroru wcale już horroru nie tworzy. W zamian czytelnicy dostają powieści bardziej obyczajowe, zakorzenione w rzeczywistości, dotykające problemów i zjawisk społecznych, tylko czasami z wątkiem paranormalnym.
Najnowsza powieść Stephena Kinga, czyli wydany na początku miesiąca „Mr. Mercedes” (pol. „Pan Mercedes”) należy właśnie do takich obyczajowych historii. Tym razem jednak pisarz postanowił zabawić się konwencją i wziąć na warsztat gatunek, w którym nigdy wcześniej nie tworzył, czyli powieść detektywistyczną. Tym samym „Mr. Mercedes” staje się debiutem Kinga w kryminale i jednocześnie, już po kilku stronach udowadnia, że Mistrz Horroru także i tutaj czuje się jak ryba w wodzie. Co więcej, od razu można zauważyć, że podchodzi do nowego gatunku po swojemu, wykraczając poza określone ramy, przenikając do naszej rzeczywistości i w jedynie sobie znany sposób łącząc prawdę z fikcją, a także problemy rzeczywiste z wyimaginowanym światem bohaterów. „Mr. Mercedes” pod przykrywką zwykłego, a nawet można powiedzieć sztampowego kryminału, ukrywa historię silnie zakorzenioną w konkretnym czasie i miejscu. Opowieść na wskroś amerykańską, obnażającą problemy i kryzysy społeczno-gospodarcze początku drugiego dziesięciolecia XXI wieku.
No ale dlaczego od razu sztampowego? Dlaczego schematycznego? A bo widzicie, w tej historii King zrezygnował zupełnie z wszelkiego nowatorstwa. W pełni wykorzystując cały swój zasób umiejętności pisarskich, ogromną wiedzą popkulturową, codzienną i literacką, stworzył fabułę modelową dla wybranego gatunku, czyli klasyczną powieść o „policjantach i złodziejach”. Zaczyna się zupełnie po kingowsku, z dreszczem emocji i oczekiwaniem na zbrodnię. Grupa bezrobotnych stoi w kolejce do rozpoczynających się wkrótce targów pracy. Jest noc, zapewnionych miejsc ma być około tysiąca, wszyscy koczują i czekają na poranne otwarcie. Czuć desperację, czuć ostatnie szanse na godne życie tych ludzi, których kryzys i pogarszająca się sytuacja na rynku pozbawiły zatrudnienia. I nagle, nad ranem, w tę grupę, w tym młodą kobietę z niemowlęciem na rękach, wjeżdża rozpędzony mercedes miażdżąc na krwawą masę osiem osób i raniąc kolejne piętnaście. Sprawca ucieka, a z braku dowodów śledztwo wkrótce zostaje zawieszone.
Ale my wiemy kto dokonał tej masakry – Brady Hartfield, psychopata modelowy, którego ogólny opis zostaje nam przedstawiony już na samym początku powieści i udowadnia, że Brady na co dzień jest tak bardzo zwyczajny, że aż straszny w tej zwyczajności. Ale to tylko pozory, bo w środku jest przegniły do szpiku kości, na co złożyła się cała seria niefortunnych zdarzeń z jego życia. Do wyboru do koloru – rozbita rodzina, śmierć jednego z rodziców, trudne dzieciństwo, przemoc seksualna, alkoholizm, wypadek, a wreszcie najważniejsze, czyli wychowanie przez nadopiekuńczą matkę, które wywarło decydujący wpływ na dojrzewający umysł i ukształtowało Brady’ego na człowieka jakim jest dzisiaj. Samotny, szalony, pełen nienawiści wobec wszystkich.
Brady’ego będzie starał się zdemaskować Bill Hodges, były policjant, detektyw, obecnie na emeryturze. Człowiek samotny, po rozwodzie, po przejściach, który miewa więcej gorszych niż lepszych dni. Masakra dokonana przez mordercę z mercedesa to jedna z jego niedokończonych spraw, o której sumienie nie pozwala mu zapomnieć. Hodges siedzi całymi dniami przed telewizorem, oglądając programy typu Jerry Springer Show, Survivor itp., głaszcząc leżącą na stoliku broń i rozmyślając o przyszłości. List od Brady’ego, który rozpoczyna jego prywatne śledztwo, wyciąga go z marazmu i pozwala na nowo powrócić do życia, w tym do miłości i do śmierci.
„Mr. Mercedes” udało mi się w pełni docenić dopiero na drugi dzień po zakończonej lekturze, gdy rozmyślając o tej historii zrozumiałam dlaczego King zdecydował się opowiedzieć ją wykorzystując utarty schemat tak przy konstrukcji fabuły, jak i samych bohaterów. Zdawał sobie sprawę, że w gatunku brylowało już tysiące innych pisarzy przed nim. Trudno byłoby dogonić w doskonałości kreacji postaci morderców Buffalo Billa z „Milczenia Owiec”, Patricka Batemana z „American Psycho”, czy Normana Batesa z „Psychozy” i jeszcze wielu innych. Niełatwo byłoby stworzyć taką ilość twistów w historii, zawijasów i tajemnic, by każdy czytelnik zakończył tę powieść usatysfakcjonowany. W zamian natomiast, Stephen King postanowił opowiedzieć nam o tym, co dzieje się w Stanach Zjednoczonych tu i teraz, w tym konkretnym momencie historii i przemian, jakie obserwować można w ostatnich latach. Jak zwykle, udało mu się to po mistrzowsku.
I tak „Mr. Mercedes” nie opowiada jedynie o podstarzałym policjancie na tropie psychopatycznego mężczyzny z trudnego domu, ale o tym wszystkim co dzieje się wokół nich. Czytelnik niby śledzi fabułę, a tak naprawdę dostaje pełny przekrój polityczno-ekonomiczny i społeczny Stanów Zjednoczonych. Obserwujemy narastający strach w każdym kolejnym bohaterze. To nie tylko strach przed kolejnym terrorystycznym atakiem przypominającym ten z 11 września, który na zawsze naznaczył świat zachodu i udowodnił, że nigdzie nie można już czuć się bezpiecznym, ale także strach przed drugim człowiekiem. Nagły wzrost świadomości, że nawet „szary, zwyczajny i taki sympatyczny” sąsiad może być seryjnym mordercą, gwałcicielem, złodziejem itp. To także strach przed jutrem, przyszłością bez stabilizacji, życiem bez pewnej pracy, bez możliwości odbicia się od dna. Kryzys gospodarczy i utrata setek tysięcy miejsc pracy. Eskalacja przemocy, gdy skończył się dialog, a zaczęła era czynów. Bunt społeczeństwa, które ma dość siedzenia z założonymi rękami. To wszystko tworzy tło dla powieści Kinga, a tak naprawdę co chwilę wychodzi na pierwszy plan i przejmuje opowieść.
Dla jednych „Mr. Mercedes” będzie objawieniem gatunku. Dla innych kolejnym z wielu podobnych sobie kryminałów. Dla mnie najnowsza powieść Kinga to następna w jego dorobku historia z pogranicza, która nie tylko angażuje uważnego czytelnika w śledzenie losów bohaterów, ale zmusza do myślenia, angażując jego zmysł obserwacji i weryfikując wiedzę o świecie. Ubrana w konkretny kontekst kulturowo-obyczajowy zyskuje nowe znaczenie. Lepsze i ciekawsze moim zdaniem. I niezwykle porażające w swojej prawdziwości.
Intrygująca przejażdżka. Inna. A ja? Czekam wciąż. I może nadchodzący w listopadzie „Revival” poruszy mnie znowu tak, jak dawniej „Misery”, „To”, czy „Cmętarz Zwieżąt”.
O.
no i mam dylemat czy zacząć Kinga czy Croucha hehe ale chyba zdecyduje się tego drugiego a Kinga poczytam na urlopie w ukropie 🙂
To jest inny King, wciągający, ale inny – jestem bardzo ciekawa, jak Ty go odbierzesz, bo ja mam wciąż mieszane uczucia 🙂
zobaczymy.. ja mam duże zaległości Kingowe więc moze mi się spodobać 🙂 a właśnie przeczytałem opis Revival i chyba tu będzie jeszcze ciekawiej 🙂
Wyczekuję „Revivalu” bardzo 🙂
Dopiero od ponad roku zaczytuje się w KIngu i skacze po jego książkach, wiec nie mam wyrobionego zdania, jaki jest stary, a jaki nowy King. Choć wciąż natykam się na rożne opinie na ten temat. Myślę, ze to dobrze, ze tego nie wiem, to pozwoli mi spojrzeć na Mr Mercedes trochę bardziej z boku, a nie przez pryzmat innych jego powieści.
„Mr. Mercedes” jest inny na tle jego powieści, ale wcale nie znaczy, że gorszy – uwielbiam styl Kinga, uwielbiam jego wprowadzanie postaci i budowanie fabuły, tak rozpoznawalne i doskonałe 🙂 Sądzę, że „Mr. Mercedes” może Ci się spodobać, tym bardziej jeśli jesteś zdystansowaną czytelniczką, a nie maniaczną wielbicielką jego klasycznych opowieści grozy (obawiam się, że ja mogę nią być i stąd moje wyczekiwanie na więcej) 😉
Powiem tak, sama nie wiem co o tym myśleć. Juz dawno nie jestem na czasie z Kingiem. Poznawałam go jak miałam lat 12+ i to od jego starych rzeczy. Nowsze mi się nie podobały. A teraz czy mam się odważyć i ugryźć Mercedesa? Twoja recenzja mnie zachęca, ale w cichosci ducha to marze właśnie o czymś w stylu Cmetarza Zwiezat… Pozdrawiam!
Hm… Nie chcę w takim razie pisać, że na pewno, ale tak sobie myślę, że w takim razie może Ci się „Mr. Mercedes” nie spodobać. Ja się przekonałam do niego dopiero na drugi dzień po lekturze, a w trakcie czytania byłam po prostu zawiedziona. Nie wiem. Jeśli sięgniesz, to koniecznie podziel się wrażeniami, bo jestem bardzo ciekawa 🙂
Uknulam chytry plan, ze zakupie nowego Kinga stryjkowi na urodziny, a sama pozycze i przeczytam. to dopiero w lipcu, ale dam znac jak wrażenia 🙂
Ha! Jaki piękny plan! Też lubię takie właśnie intrygi bukowe knuć 😀 Czekam na letnie wrażenia w takim razie 😀
Dopiero co widziałam tę książkę w zapowiedziach, a tu już recenzja u Ciebie 🙂 King kryminalnie… Nie wiem, czy chciałabym poznać tę jego twarz. Wierzę, że wypadło mu mistrzowsko, jak to jemu, ale chyba musi sobie swoje odczekać, aż się oswoję, nabiorę chęci… 😉
To nie jest ten King, którego uwielbiam, lektura nie była tak satysfakcjonująca, ale jest dobry – tego nigdy mu nie odmówię 🙂 Nie namawiam – sama kiedyś zobaczysz, czy warto 🙂
Przyznam się, że nie lubię Kinga. „Dallas ’63” było niepokojąco słabe. No, ale że kryminał, to pewnie przeczytam. Jak już skończy się kolejka w bibliotece, czyli na przyszłą jesień;)
Ja wielbię Kinga do 2010 roku i tomu opowiadań „Czarna, bezgwiezdna noc” – od momentu „Pod Kopułą” jestem corocznie zawiedziona. Za każdym razem jak zapowiadana jest kolejna powieść, to liczę na „wielki powrót Mistrza Horroru”, a tu klops za klopsem 😉 wyczekanie „Pana Mercedesa” w bibliotece to najlepsza opcja, tym bardziej, że kryminał i powieść detektywistyczna to Twój konik i możesz wcale nie być zachwycony 🙂
Bardzo mi się podoba Twoja recenzja 🙂
Mój „Pan Mercedes” (w twardej okładce) czeka na swoją kolej. Już niedługo.
Dziękuję pięknie 🙂 Czekam na Twoje wrażenia! Mam nadzieję, że u Ciebie już wszystko wraca do normalności, a zmartwienia minęły 🙂 Pozdrawiam!
Ja najpierw przejdę przez klasyki to się zabiorę za nowości, o 😉
Całkowicie popieram i wspieram 🙂
Ja również najpierw mam zamiar przeczytać „starego” Kinga 🙂 Muszę się wczuć w jego styl, żeby potem mieć porównanie. A „Pan Mercedes” wydaje się całkiem ciekawy, więc muszę sporo podgonić 😀
To jest godna koncepcja – podganiaj, a ja czekam na wrażenia, bo „stary” King to boski King 😀
A kusił ostatnio w fajnej promocji i to w towarzystwie „NOS4A2”. Nie skusił w końcu, bo kolejka długa, ócz tylko dwoje i czasu ciągle za mało, ale zanotowałam w niezawodnej pamięci, żeby kiedyś przeczytać;)
A „Cmętarz” jest chyba moją ulubioną książką Kinga. Choć pozostałe, które wymieniłaś też niczego sobie i jeśli dobrze pamiętam jeszcze „Sklepik z marzeniami” mi podszedł;)
„Sklepik…” również był prześwietny – uwielbiam 🙂 Polecam Ci bardzo „NOS4A2”, ale… na sezon jesienny, przedświąteczny – wtedy najbardziej będzie można tę historię docenić i bać się jak dawno 😀
Brak mi „starego” i „przerażającego” Kinga, ale pewnie i tak sięgnę po Pana Mercedesa 😉
Będę wyczekiwać Twoich wrażeń 🙂 Ale za to jutro będzie coś godnego z okazji Bezsennej Środy 😀
wczoraj King ogłosił, że to pierwsza część trylogii http://booknews.pl/?p=1202
Nom. King widzi, że średnia kryminalna trylogia przyniesie mu więcej kasy niż „zwykły” horror, który nie każdemu może się podobać :/ A kryminały ostatnimi czasy lubi coraz więcej czytelników. Eh. Szkoda. Bo „Mr. Mercedes” naprawdę jest średni.
może się rozkręci.. zobaczymy..
No! Wreszcie mogłam przeczytać Twój tekst, bo sama skończyłam czytać „Pana Mercedesa”. 🙂 Dobrze rozumiem, że masz umiarkowany entuzjazm względem tej książki? Jest dobrze, ale bez szału? Wyprowadź mnie z błędu jakby co. 🙂
Dokładnie 🙂 Fajna powieść, ale nie jest to (moim zdaniem) gatunek, w którym King najlepiej się odnajduje. Co i tak nie zmienia faktu, że po „Finders Keepers” też sięgnę, bo to King, a jak raz się pokochało jego prozę i styl to jedna (a nawet kilka) mniej satysfakcjonujących opowieści tego nie zmieni 🙂
Dokładnie tak! Łączmy się Kingoholicy. 😉
Już finiszuję, myślę, że jutro wrzucę swoją opinię…
Jestem okropnie ciekawa Twoich wrażeń 🙂