Przepowiedziano, że zabije własnego ojca, króla Teb, i że ożeni się ze swoją matką, by spłodzić z nią przeklęte pokolenie. Dlatego, tuż po narodzinach, przebito mu kostki i porzucono w górach. Odnalazł go pasterz i ulitował się nad losem obrzmiałonogiego, lecz niedługo trwało pozorne szczęście chłopca. Wychowany w błogiej nieświadomości młodzieniec ruszył ku przeznaczeniu, nie zdając sobie sprawy, że wypełnia boską wolę i złowieszczą przepowiednię sprzed lat. Po drodze zabija przypadkowego starca, pokonuje potwornego Sfinksa, rozwiązując jego dziwaczną zagadkę, by zostać prawdziwym bohaterem Teb. Poślubia owdowiałą królową, rodzą się kolejne dzieci, a kiedy prawda wychodzi na jaw zamordowanym starcem był jego rodzony ojciec, a żoną i matką jego dzieci okazała się jego własna matka ten wyłupia sobie oczy i odchodzi pokonany przez przeznaczenie. Król Edyp.

Ten znamienny mit posłużył tureckiemu pisarzowi oraz Nobliście Orhanowi Pamukowi do stworzenia przejmującej opowieści o dorastaniu i skazie, która naznacza całe życie Rudowłosej.

O śmiertelnych pokolenia!
Życie wasze, to cień cienia.
Bo któryż człowiek więcej tu szczęścia zażyje
Nad to, co w sennych rojeniach uwije,
Aby potem z biegiem zdarzeń
Po snu chwili runąć z marzeń.

Król Edyp Sofokles

To będzie prawdziwie pamiętne lato dla nastoletniego Cema, który dopiero zaczyna dorastać. Wychowany bez ojca, u boku nadopiekuńczej matki, decyduje się podjąć letnią pracę przy kopaniu studni w niewielkiej miejscowości pod Stambułem. Krok po kroku, pieczołowicie i mozolnie przekopuje jałową ziemię w poszukiwaniu wody. Po godzinach katorżniczej pracy słucha opowieści swojego mistrza Mahmuta, tęskni za nieobecnym ojcem i odwiedza miasteczko, w którym dostrzega pewną rudowłosą piękność aktorkę wędrownego teatru. Przechodzi erotyczną fascynację, poznaje pierwsze sekrety męskości i wreszcie staje się jedynym świadkiem tragicznego wypadku, który naznaczy jego całe przyszłe życie.

Chcemy mieć silnego, stanowczego ojca, który powie nam, co nam wolno, a czego nie wolno robić. Dlaczego? Czy dlatego, że trudno jest zdecydować, co można, a czego nie, co jest moralne i dobre, a co grzeszne i złe? Czy dlatego, że zawsze czujemy potrzebne, żeby słyszeć, iż nie ma w nas winy ani grzechu? Czy potrzeba ojca trwa w nas zawsze, czy pojawia się tylko wtedy, gdy jesteśmy zagubieni, gdy świat nam się wali na głowę, gdy jesteśmy znużeni?

Rudowłosa Orhan Pamuk

W Rudowłosej mieszają się tradycyjne legendy perskie z europejską mitologią grecką, oraz odniesieniami do duchowych biblijnych przypowieści. Historia przeklętego Edypa służy jako kanwa do stworzenia opowieści o ojcach i synach, o Abrahamach i Izaakach, o Rostamach i Sohrabach, a ich odczytanie w kontekście symbolu studni jest kluczem do powieści Orhana Pamuka. Studnia, rozkopana, bezdenna, ta z młodości Cema to dopiero początek wędrówki ku zrozumieniu. Dopóki studnia pozostaje sucha, dopóki Cem nie przekona się, jak potoczyły się losy owej studni, to prawda o jego życiu, o celu, o tym, co przygotowała dla niego opatrzność nie może ujrzeć światła dziennego. To woda jest życiem, jest słowem Bożym, jest tym, co ujawnia i demaskuje. Cem pozostaje w cieniu niewiedzy aż do chwili, gdy wytrysną zbawienne fontanny życiodajnej wody.

Orhan Pamuk stworzył fascynującą, pełna kulturowych i literackich odniesień przypowieść o przeznaczeniu. To niemal poetycka gra mitem o Edypie, zabawa, w którą turecki pisarz wciąga czytelnika, a w której celem jest nie tyle poznanie samej historii zakończenia łatwo się domyślić, kiedy odkryjemy literackie zależności ile zrozumienie jej wszystkich odniesień oraz symboliki. Ponadto, w Rudowłosej nie unikniemy tematu konfrontacji Wschodu i Zachodu, skrajności kulturowych, które targają tym krajem bez względu na czas, który przemija, bez względu na sytuację polityczną wewnątrz Turcji, czy jej europejskie zakorzenienie. Sporo tu także męskich, intensywnych emocji, miłości, w której ciało przenika umysł, a umysł ciało, oraz fantazji, bez której Rudowłosa pewnie nigdy nie skojarzyłaby się z edypowym przypadkiem.

Kameralna opowieść o drodze do prawdy, która powinna była pozostać na dnie pustej studni.

O.

*Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem Literackim. <3

**Zapraszam na film i na KONKURS!